Arama Sonuçları

Benim gibi bililm-kurgu severlerin dikkatini çekmeyi başaran Moonfall, 2022 yılının başlarında beyaz perdede yayımlandı. Roland Emmerich’in yönetmen koltuğunda olduğu bu film, Ay’ın, Dünya yörüngesine girmesini ve insanlığın bunu nasıl düzelteceğini konu ediniyor. Moonfall filmini uzun zaman izleme listemde tutup merakla izleyeceğim günü bekliyordum. Fakat bu kadar beklemeye pek değmedi. Senaryosunun başarısız olduğunu söylemeliyim. Sizlere şöyle açıklayayım. Bu filmi Star Wars izlemiş Nolan hayranı olan Netflix yazarı yazmış sanki. Ortaya değişik bir bilim-kurgu filmi çıkartmaya çalışmışlar. Filmin başında o yılan gibi transformerı görmesek bir coğrafi olay yaşanıyor deriz, ki öyle gibi başlıyor. Uzaylıların varlığını filmin başında öğreniyoruz. Bu film nereye bağlanacak derken, birden varoluş felsefesi yapıldı. “Sizin atalarınız biziz de, sizi Dünya’ya biz koyduk. Neden koyduk, çünkü bi yerden hayatta kalmalıydık. Bizim geliştirdiğimiz yapay zeka bize saldırdı da ondan.” Filmi çırpınarak izlediğimi söylemeliyim. Benim için komediydi. Filmin fikri iyi ama daha iyi yazılabilirdi. Ay’ın içinde geçen sahnelerimizde bilim-kurgu izlemişken, Dünya’da gelgit belgeseli izledik. Dünya’da hayatta kalmaya çalışan insanları izledik. Bunlar Ay’a giden karakterlerimizin aileleridir. Bu aileler buluşup hayatta kalmaya çalışırken dolu dolu macera yaşıyorlar. Senarist öyle bir komedyen ki, hedeflerine ulaşmaya çalışan karakterlerimizin ihtiyacına göre mekanlar dizmiş. Sanki Süper Mario oyunu algoritmasını yazmış tekrar. Oksijen maskeleri ve tüpler mi lazım? “Benim müşteri itfaiyeci”, araba lazım “üvey babamın galerisi var”, arabayı bu felakette iyi kullanmalıyız “benim ehliyetime el konuldu” … Ekstra olarak senaryo için söylemem gereken şey, diyalogların klişe olmasıydı. Üst derece gereksiz komediye saran anlamsız diyaloglar film boyunca izleyiciyi çıldırtıyor. Film teknik anlamda da kusursuz değildi. Fakat bütçe iyi kullanılmış diyebilirim. Görsel efektler ve modeller harika tasarlanmıştı. Sadece, bazı dış çekim olarak tasarlanan sahnelerde yapay arka planlar çok ama çok belli oluyordu. Moonfall, aslında bir mesaj vermeye çalışmış bir film. Ya da ben öyle anladım diyebilirim. Teknik hatalar, filmi analiz etmemi engelledi izlerken. “İnsanlar kendini geliştirmeye çalışırken her zaman en iyisini isterler. Fakat bu açgözlülükse, yaratılan çözümler kendimize zarar verebilir.” Yani yapay zeka insanları yok edecek. Filmin konusu da bu. Atalarımız olan varlıklar yapay zeka geliştiriyorlar. Sonra yapay zeka onlara karşı çıkıp yok ediyor. Atalarımız da tohumlarını Dünya’ya yolluyor. Yapay zeka Dünya'nın çevresinde bir uyduya dönüşüyor. Metal yığınının üzerinde biraz toprak. İşte Ay! İzlediğim filmleri ve dizileri, önerilerimi kaçırmak istemeyenler buraya tıklayabilir! 🙂

Rüya satmak mümkün müdür? Biz sadece rüya mı görürüz, yoksa rüyalarımızı yaşamaya imkanımız olabilir mi? Hiç değilse hepimiz bir gün başımıza gelenlerin bir rüya olması arzusunu korku ve endişe ile temenni ettik mi? Evet, doğru; rüya satmak, en azından umut satmak mümkün... 2016 yılında vizyona giren, senaryosunu L. G. Bayao'nun kaleme aldığı, Yönetmen koltuğunda Jayme Monjardim'in oturduğu, başrollerde ise Cesar Troncoso ve Dan Stulbach'ın yer aldığı kıyıda köşede kalan bu filme gelin birlikte bir göz atalım. Filmimiz sıradan bir başlangıca sahip olsa da, anında bizi strese sokacak bir sahneyle ritme başlıyor. Bir intihar sahnesi. Aslında filmin büyük bir kısmı intiharı kapsamakta. Benim görüşüme göre, intihar konusu, bir filmde işlenebilecek en riskli konulardan bir tanesidir. Söz konusu intihar olunca da, hepimizin kafasında muhtemel son kaçınılmaz oluyor. Ya kurtulacak ya da kurtulamayacak. Teknik olarak baktığımızda filmin çatışmasına tanık oluyoruz. Bir psikoloğun, intiharın eşiğine gelmesi de hoş bir örnek ve tezatlık olmuş bence. Her ne kadar intihar olayı sıradan gibi gelse de, burada bitmiyor. Cesar, 21. katın ortasında hayatının en büyük karar aşamasındayken, onu aşağıdan izleyen saçı sakalı birbirine girmiş evsiz bir adamı görüyoruz. İşte klişe bu noktada bize ufak bir selam veriyor. Ve seyircinin kafasında muhtemel birinci sınıf senaryolar yazılıyor. Fakat bu filmde beni mutlu eden konu, evsiz adamın yani 'patronun' Cesar'a gidip edebiyat veya felsefe yapması değildi. Ona gerçek ve doğru konuları edebi bir şekilde anlatıp köşeden döndürmesiydi. Farklı bir bakış açısı ve bunun bize empoze edilişi çoğu zaman bizleri etkiler. Film ise buradan randıman alıyor. Patronun saç sakalının karışması, yorgun ama bilge gözleri bizi babacan tavırla tavlasın veya tavlamasın muhakkak ki en gerçekçi yaklaşımı benimseyen izleyiciyi bile bir sözü ile düşündürebilir. İnsanların ilk olarak sığındığı dört şey şunlardır: inanç, güven, anlam, umut. Hayal taciri olarak kendini dile getiren rüya satan adam ise bunları aşıladıktan sonra kendi mottolarıyla kimin neye ihtiyacı varsa, ona onu satıyor. Ben size sadece bir tanesini dile getireyim: intihar edeceklere bir virgül satıyor; hikayelerine tekrar devam edebilsinler diye. Genele bağladığımızda mevzu dikkat çekiyor. İntiharın varlığını filmin içine koyduklarında başka bir gözle ele almalarına rağmen bunu filmde tutabilme yeteneklerini pek kullanamamışlar. Hayat dersi niteliğine sahip olan, düşündüren, aydınlatan, farkına vardıran, kapak gibi replikleri olsa da daha detaylı ve kapsamlı işlenebilirdi kanısındayım ben. Açıkçası birçok filmde göremeyeceğiniz bir detayı, bir anlık gerçeği görmekteyiz. Sadece üç saniyede bir bardak suyun ne kadar değişebileceğini, neyken ne olabileceğini görüyorsunuz. Olana baktığınızda belki bir su olabilir ama bir suyun hissettirdikleri meğer hep ferahlık, serinlik olamazmış. Bu benim yorumum. Çoğu zaman biz tüketiciler ters köşe, kafa yoran ya da ağır psikolojik, dram filmlerini kaldırabilecek zamanlarımızda olamayabiliriz. 'iyi hissettiren' veya 'ilham veren' türlerde filmlere bu anlarda yönelebiliriz. Bu alan içinde çok uygun bir tanıma giriyor çünkü bizlere kendi dertlerimizle başa çıkamayacağımız zamanlarda nasıl düşünmemiz gerektiği hakkında fikir veriyor. En önemlisi, hayal taciri, yapmış olduğu sorgulama ve insanları düşündürme yoluyla gün sonunda insanlar başlarını yastığa koydukları zaman pişman olmamaları için onları, vicdanları ve akıllarıyla yüzleştiriyor. İzlerken şunları sordum kendi kendime; bu kadar bilgi, perspektif acı ve kayıplarımız olursa mı meydana geliyor? İyi felsefe yapmak için deli mi olmak lazım? Belki biraz. Ama her şeye rağmen bu konuda zenginden, fakire, evsize, hırsız bir çocuktan, beyaz yakalılara, deliden, iş insanlarına kadar geniş bir karakter yelpazesi ile de sosyal bir drama örneği. Filmin en güzel repliklerinden biriyle bitirelim o halde: 'İntihara meyilli insanlar, ölmek istemez. Onlar, acılarını öldürmek ister...'

Tayfun Pirselimoğlu’nun Vicdan ve Ölüm üçlemesinin 2007 yılına ait ilk filmi. Yakın çekim, yırtık kenar mahalle perdesini havalandıran rüzgâr görüntüsüyle başlıyor film. Anlıyoruz ki varoşlarda sıradan bir gündeyiz. Sonradan aynı perdeyi hem gündüz hem gece sık sık göreceğiz. Ana temamız, yoksulluğun ve çaresizliğin, kendi kaderine boyun eğmiş bir şekilde yaşayan zavallı bir insanı suça sürüklemesi. Rıza’yı, Raskolnikov’un epey bir sığ hali olarak düşünebiliriz. Hukuk öğrencisi değil, hayatı felsefi bir biçimde sorgulayamıyor; ama temel ihtiyaçlarda tüm insanlar ortak nihayetinde. Rıza da yataklara düşüyor, buhranlar geçiriyor. Üstelik Rıza’nın maktûlü, Raskolnikov’un maktûlesi gibi şirret bir kadın da değil; filmde hep kendisine iyilik yaptığını gördüğümüz güler yüzlü bir mülteci. Filmin özü, Rıza’nın, böceği ayağının tersiyle, pervasızca ezdiği sahne. Aslına bakılırsa bu kadarı yeterliydi, seyirci olarak mesajı almıştık ama anlamayan kalmasın istenmiş olacak ki, kamyoncu filozof beybaba “herkes gücünün yettiğine değil mi” diyor üstüne basa basa. Buna benzer sahneler sık sık tekrarlanıyor. Her şey gözümüze sokulmuş durumda. Neredeyse biri, seyirci için pankart açıp; gül, üzül, ağla, hüzünlen yazacak… 2000’lerin başı henüz ekranda sıkça LGBTİ+ görmeye alışmadığımız yıllar; ama yönetmen fazlasıyla öngörülü, filme eşcinsel ilişki esintileri serpiştirmiş. İyi hoş, öyle bir “erkeklik” ortamında bile böyle şeyler olur mesajı veriyor buna eyvallah da neden seyircinin bu kadar, tabiri caizse, aptal olduğu düşünülüyor? Bir pisuvar önü sahnesinde ağzını silerek, telaşla içeri giren genç bir delikanlının ve hemen ardından gelen adamın hal ve tavırlarından, on saniye öncesini anlamak çok zor değil; bir daha o adama fermuarını çektirmek, günah benim suç benim nutku attırmak neden gerekiyor? Durun henüz bitmedi. Filmin en bomba kısmı kesinlikle ve kesinlikle kaçak göçmen Afgan kızın, açlıktan bayılma noktasına geldiği, çişini korkudan oracıktaki bir kaba yapıverdiği, içi herif dolu bir otel parçasında, habire, akşam düğün var makyajıyla oturmasıydı. Kızım senin ülkende savaş çıkmış, kocan kaçmış, kayınbaban da gitmiş, yol bilmez iz bilmezsin, bilinmez diyarlarda aç adamların arasında yapayalnız kalmışsın o göz kalemini nasıl çektin, kirpiklerini o kadar ne ara boyadın? Odana birileri gelmiş, bilmediğin bir dilde konuşuyorlar, çığlık çığlığa bağırsana, herhangi bir tepki göstersene. Korkmak böyle bir şey değil. Ama sözüm sana değil tabii… Aynı minvalde, çamaşırcı eski aşık abla neden yerli yersiz küfrediyordu? Zaten gözlerindeki, hayatı tespih yapmışım sallıyormuşum ifadesiyle, içinde bulunduğu durumu ifade etmekte gayet başarılı olan bir oyuncuya insan neden role bürünmesi için durduk yere küfrettirir? Film boyunca ara ara gördüğümüz, sigara içerek karşı binadan yargılayıcı gözlerle oteli izleyen atletli şahıs sanırım vicdanı temsil etmekteydi. Dekalog serisinin tamamında gördüğümüz melek metaforunu anımsattı bana. Güzel bir ayrıntı. Filmden aklımda maalesef kalan basit bir ayrıntı ise, bir zamanlar 60TL’ye on paket sigara alınıyor oluşu ve fasfakir insanların, kafalarına esince mekâna oturup iki bira içebiliyor olmaları…

Sherlock Holmes filmlerinin ve kitaplarının çok geniş bir kitlesi var. Hayranları bu içeriklere bayılıyorlar. Netflix 2020 yılında, Sherlock hayranlarına bir sürpriz yaparak Holmes Ailesine bir küçük kız ekledi. Enola Holmes! Holmes Ailesinde zekâ genetik olmalı ki Enola da ağabeyi kadar zeki. Enola Holmes filminin ikinci filmi geçtiğimiz günlerde yayımlandı ve pozitif ilgi toplamayı başardı. Başrolde Millie Bobbie Brown ve Henry Cavill var. Harry Bradbeer ise yönetmen koltuğunda. Sherlock kültürünü yansıtan, başarılı polisiye öyküsü ve komedisi de eksik olmayan bir yapım olmuş. İkinci filmi incelemeden önce ilk filmini biraz hatırlayalım. Enola ilk filmde, ilk vakasıyla gün yüzüne çıkıyordu. Çözmeye çalıştığı vaka, tanıştığı Lord Tewkesbury’nin amcasının onun mülküne göz dikip, ona kumpaslar kurmasıydı. Enola bunu çözerken kendine bir erkek arkadaş da edinmiş oldu. Bu hikâyenin yanı sıra bir yan hikaye de Enola’nın kaçan annesini bulmaya çalışmasıydı. Enola Holmes 2 filmi geçmişte gerçekten de yaşanmış olan bir konuyu ele alıyordu. Kibrit fabrikasında çalışan genç kızların, işverenin ihmali sonucu fosfordan ölmeleridir. İş yeri sahibi de bu olayı örtbas etmektedir. Bu örtbas yapılırken polislere de rüşvetler veriliyor tabii ki. Holmes kardeşlere sahte kanıtlar da sunarak onları yanıltmaya çalışıyorlar ama işe yaramıyor tabii ki. Enola’yı kendi cinayetleri için suçlayıp tutuklasalar da Enola, annesinin yardımıyla hapisten çıkıp dedektifliğine devam ediyor. Çözmeye çalıştığı vaka, gerçekleşen ölümleri örtbas eden iş yeri sahibinden kanıtları çalan kibritçide çalışan kızı bulma çabasıdır. Kız aslında burnunun dibindedir ve bulur. Beraber çalışarak kanıtları dünyaya sunmak istiyorlardı, fakat zanlılar kanıt sayılan çalışan belgelerini yok ediyorlar. Artık ellerinde kanıt yoktur, fakat Enola ve çalışan kız Sarah fabrikaya gidip protesto ediyorlar. Tüm kızlar orayı terk ediyor ve vaka çözülüyor. Bir dedektif/polisiye filmi izliyor olabiliriz. Ama benim gözümde (aslında olduğu gibi) bu film, bir sosyal farkındalık yaratıyor. Kadın bir Holmes, hatta iki Kadın Holmes… Enola’nın annesi de harika, güçlü bir kadın. Kadınların eskiden de güçlü olduğu gösteriliyor. Kadın hakları henüz tanınmamışken bile o kadınlar her zaman güçlüydü. Bu film bize bunu gösteriyor. Aynı zamanda bu ikinci film, sınıf ayrımına ve işçi haklarına da yer veriyor. Kibritçi kızların hepsi orada köle olarak kullanıldıklarının farkındaydı ama korkuyorlardı. Enola ve Sarah onların güçlü olduğunu hatırlatarak, protesto edip o fabrikadan çıkmalarını sağladı. Kadınların ön planda olduğu bir filmdi aslında bu. Ve çok başarılıydı. Bu yazımda gerçek Sherlock kitaplarını konuşuyor gibi inceleme yapıp dedektif oyunu oynamayacağım. İçeriğin amacından ve biçimsel özelliklerinden bahsetmek istiyorum sadece. İçerikle devam etmek gerekirse filmin gizemi çok iyi işlenmiş. İzleyiciyi düşündürüyor ve serüvene sürüklüyor. Senaryosunun bu konuda başarılı olduğunu söyleyebilirim. İçeriği orijinal Sherlock hikayeleriyle karşılaştırmak istiyorum. Bu filmde henüz görmediğimiz bir isim var; o da Dr. Watson. İlk ve ikinci filmde John Watson yoktu ve Sherlock’un yanında bu eksiklik gerçekten de hissediliyordu; Sherlock başrolde olmasa da. Filmin credits sahnesinden hemen sonra bir sahne bizi karşılıyor. Enola, ağabeyi Sherlock’a bir oyun oynayıp onu Watson’la tanıştırıyor. Karakteri ilk gördüğümde şaşırdım. Çünkü beyaz tenli sarı saçlı bir John Watson beklerken beni, Hint kökenli İngiliz oyuncu olan Himesh Patel karşıladı. Bu kesinlikle ırkçılık değildir ama oyuncu gerçek kültüre hitap etmiyor bence. Sir Arthur Conan Doyle zamanında bu karakterleri yaratırken ne düşündü bilemem, ama romanlarda yarattığı karakter bu değildi onu biliyorum. Ticari amaç ve toplumsal eşitlik söz konusu olunca artık film karakterlerinin ırkları ve cinsiyetleriyle de oynanabiliyor sektörde. Cinsiyet demişken, bu filmde Moriarty’i de tanıdık. Filmin sonunda adamı merakla görmeyi beklerken beni bir kadın karşıladı. İsmini de değiştirmişler “Mira Troy” yapmışlar. Karakterimiz hem kadın hem de siyahi. Yanlış anlaşılmasın ırk ayrılığı değildir bu, sadece olması gereken karakterden ne kadar uzak biri olduğunu anlatmak istedim. Bu karakter seçimlerini yapım şirketleri artık çok yapıyorlar. Hikayeleri değiştirerek farkındalık yaratmaya çalışıyorlar. Moriarty o kadar hafife alınmaması gereken bir karakter. Filmin sonunda olaylarda Mira Troy’un da parmağı olunca onu da tutukluyorlar, ama onun kaçtığını bir gazete haberinde görüyoruz. Moriarty’nin olduğu bölümlerin çok yakında geleceği haberi verilirken aklıma başka teoriler de geldi. Mira Troy aslında gerçek Moriarty’nin bir kuklasıysa, Moriarty gelip büyük oyunlar oynayabilir. Hatta bu dava belki sadece Sherlock’a kalıp bir spinoff olarak Sherlock filmi izlesek… Aklımda değişik fikirler dönüyor sürekli. Filme 8/10 puan vererek, filmi başarılı bulduğumu hatırlatmak isterim. Sizlerin de yorumlarını merak ediyorum. Yorumlarda buluşalım dostlar! İzlediğim filmleri ve dizileri, önerilerimi kaçırmak istemeyenler buraya tıklayabilir! 🙂

Malumumuz, Kraliçe II. Elizabeth geçen ay öldü. 2022 yılında hala asırlar evvelki geleneğe göre cenaze töreni yapılışını naklen izlerken, o ana kadar hiç merak etmediğim kraliyet ailesini araştırmaya karar verdim. İngiltere’de yaşarken ne oradaki akrabalarımın ne de İngilizlerin, kraliçe ve kraliyet ailesi hakkında konuştuğuna şahit oldum. Ancak turistler için satılan hatıra eşyalarına rağbet çoktu. PR (halkla ilişkiler) sembolünden başka bir şey değil gibi gözüküyordu. Belki son yüzyıldan bugüne gerçekten de öyle olabilir. The Crown, taçlı kraliçenin bile taçsız kraliçe gibi işlevsiz olabileceğini gösteren; değişen dünyada kraliyet ailesinin, eriyen gücünün fotoğrafını çeken hoş bir dizi. Çöken bir imparatorluğun, hediyelik eşyalarda şanının devam edişine kadar uzun bir zamanda geçiyor dizi. Daha önce II.Elizabeth’in de büyük büyük babaannesi olan, uzun yıllar saltanat sürmüş ve hanedanlığın en önemli figürlerinden biri olan kraliçe Victoria hakkında aynı adlı bir diziyi izlemiştim. Dizi, sadece o zamanki kuzeni/eşi Alman asıllı Albert ile tanışması ve evliliği üzerine hikaye anlatımının kurulduğu karton bir diziydi. Masa oyunları üzerinden betimlersek, Victoria dizisi TABU, The Crown, scrabble, House of Cards, satranç oynamak gibi. Neden böyle bir zorluk derecesi ile örnek verdim? Çünkü kraliyet ailesinde büyük olaylar yok. Evet skandallar, ülke içindeki krizler dramatik unsura malzeme olabilir ama sonuçta dışarıya duygusunu yansıt(a)mayan bir aileden bahsediyoruz. Bu arada tarihi figürleri ve olayları bilmeden diziden %100 zevk almanın imkânsız olacağını düşünüyorum. Dizi bazı yerlerde kraliyet ailesinin protokollerini seyirciye bilgi olarak verebiliyor. Ancak bu yine de izle & geç dizilerin izlenebilirliği seviyesinde değil. Bir örnek olarak, dizide Elizabeth’in babaannesi ölüm yatağındayken ona bakan hemşire ile bir diyalog geçiyor. -Kraliçe geldi hanfendi. +Hangi kraliçe? -Genç olan. +Ha “The queen” (asıl yani II.Elizabeth) -Valla bilmiyorum çok kraliçe var. Evet. Aslında durum o kadar karışık değil. Hanedanlık, tahttaki kraliçe ve kralın, cinsiyet gözetmeksizin doğan ilk çocuğuna geçiyor. Buradaki karışıklık, kral ve kraliçenin evlendiği kişilere de kraliçe denmesi. Erkeklere kral denmiyor. Prens olarak kalıyorlar. Geçtiğimiz günlerde ölen Kraliçe II.Elizabeth'in oğlu 74 yaşında kral oldu bildiğimiz gibi. Hanedanlık ilk doğan çocuğa geçiyordu. Yani bir sonraki kral, oğlu William olacak. Peki diğer oğlu Henry? Henry, taht konusunda çok gerilerde. Hanedanlık çocuklara geçtiği için, William ölene kadar ne kadar çocuk yaparsa öz kardeşinin o kadar önünde taht varisi olacak. Ancak çocukları olmasaydı William öldüğünde Henry, kral olabilecekti. The Crown dizisi de bir istisna olarak krallığın kardeşten, kardeşe geçmesiyle başlıyor. II. Elizabeth’in babası Kral George’u biz King Speech filminden biliyoruz. Kekeme, utangaç, sigara bağımlısı olarak betimlenmiş. II.Elizabeth'in babasının kekeme ve utangaç olmasından dolayı aşırı derecede sigara tüketiminin sonucu olarak akciğerinin ilk önce yarısının ameliyatla alınması ve diğer ciğerdeki kalan tümörün de kralı hızla öldürdüğünü görüyoruz. Dizide de bu sahneler birebir işlenmiş. Fakat olayın bir başka kısmı var. Elizabeth’in babası aslında 2. en büyük kardeş. Yani? Kralın abisi yaşıyorsa neden o veya çocukları kral olmuyor? Burada ilk skandal başlıyor. Elizabeth’in amcası olan kral, Amerikalı dul bir aktrisle Anglikan kilisesine göre kabul edilemez bir evlilik yapıyor. Kraliyet de bu evliliği onaylamadığı için kralın karısına hanedanlıktan herhangi bir unvan vermiyor. Bunu saygısızlık olarak gören Kral istifasını veriyor. Radyoda aşk adına krallıktan vazgeçtiğini söylüyor. Ne romantik değil mi? Dizi de bize bunu gösteriyor uzun bir süre; ama tarihe baktığımızda, işler sadece onaylanmayan bir evlilik ve gurur meselesi üzerinden değil, kralın daha büyük bir skandalı yüzünden tahtı bırakmak zorunda kaldığını gösteriyor. Dizinin ilk sezonu “tabii diziyi şimdi o olaya bağlayacaklarsa adamın aşk uğruna krallığı bıraktığı üzerine dayatılan romantizmi göstermişlerdir” diye düşünürken II. sezonda çat diye büyük meseleyi ortaya çıkarıyor. Senarist Peter Morgan şunu kabul ediyor: “Bazen doğruluktan (dizinin gerçeklikle olan ilişkisi) vazgeçmeniz gerekir, ancak gerçeği asla bırakmamalısınız.” O büyük mesele de: Kralın, Hitler sempatizanı çıkması. Günümüze ulaşan fotoğraflarla da bu olayın gerçekliğini doğrulayabiliyoruz. Aslında meşhur kraliçe Victoria’nın eşi de Alman. Daha doğrusu orta çağdan bu yana Avrupa'da düzenin sağlanması için diğer ülkelerin prensleri, prensesleri birbiriyle evlendiğinden durum epey karışık. Dolayısıyla İngiltere kraliyet ailesinin 1914’e kadar karışık bir soyadı var. Bir sürü ırkın, kraliyetin seneler boyunca karışımıyla bu hale gelmiş. Ancak I. Dünya savaşında çalkalanan Avrupa’da, İngiltere Almanlık soyunu tamamen yok etmek için, kulağa daha fazla İngilizce gelen Windsor soyadını almış. Ama bu, ailede Almanların ve Alman sempatizanlarının olduğu gerçeğini değiştirmiyor. Hatta dizide de bu sempatizanlık işlenmiş durumda. “Aşk” yüzünden krallığı elinin tersiyle iten eski kralın annesi ve kardeşiyle Buckingham sarayında kendi aralarında yarı Almanca yarı İngilizce konuştuğunu görüyoruz. Kraliçe Victora’nın eşinin de İngilizce'yi sonradan öğrendiğini bildiğimizden Alman etkisi/milliyetçiliği bir anda ailenin içinden atılamıyor tabii. Almanların II. Dünya savaşında kraliyet sarayını bombalayacak kadar İngiltere’ye büyük zarar verdiğini bildiğimizden; ailenin, Hitler ile işbirliği yaptığını bilmek hem halk hem de kraliyet nezdinde büyük skandal. II.Elizabeth'in amcası olan kralın, hem böyle kara bir geçmişi varken hem de dul bir kadınla evlenmesi ve çocuğunun da olmaması, tahtın bir sonraki kardeşe geçmesine neden oluyor. Bu kardeşin konuşma sorununa (kekemelik) özel harika bir film var: King Speech. Mutlaka izlemenizi tavsiye ederim. II.Elizabeth’in babasının bir gün kral olacağı bile uzak ihtimalken, amcasının tahtı bırakmasıyla babası birden kral oluyor. Olmak zorunda kalıyor. Ancak hem utangaç hem de kekemelik sorunu olan bu kralın, kendini sakinleştirmek ve üzerindeki baskıyı, stresi azaltmak için çok fazla sigara tükettiği söyleniyor. Dizide de bu oldukça belirtilmiş. Normalde çok nadir, sosyal ortamlarda tek tük sigara içen biri olarak, -evde hiç sigara içmememe rağmen- sigara içme isteği beni biraz gıdıkladı. Yine içmedim ama galiba sigara içiminin bu denli yoğun şekilde kullanıldığı ve sansürün olmadığı yıllarda sigara gösteriminin yasaklanma amacına hak veriyorum. Tabii gördüğümüz birçok şeye özenebiliriz her şeyin yasaklanması mı lazım denebilir; ama burada fizyolojik etkisi olan bir tüketimden bahsediyoruz. İzleyince, kralım ben lan demiyorsunuz ama gözünüz bir sigara paketine gidiyor. Dolayısıyla erken ölen babadan sonra, genç yaşta II. Elizabeth kraliçe (hükümdar) oluyor. Annesi Queen Mother (Anne Kraliçe diye çevirebiliriz sanırım) denilerek anılıyor. Babaannesi de yine aynı şekilde Kraliçe Mary oluyor. Dolayısıyla eş durumundan gelen kraliçe sıfatı işlevsiz olduğu için babaannesi, torununun önünde reverans yapıyor (saygıyla bacakları çapraz şekilde alçaltmak) orada işler değişiyor. Netflix'in 'The Crown'u şimdiye kadar çekilmiş en iyi sigara karşıtı reklam olabilir. Tabii Krallık/Kraliçe o dönemde de çok fonksiyonel değil. Bütün diplomatik işleri yine meclis ve başbakan yönetiyor. Anayasal monarşi orta çağın sonlarına doğru ortaya çıkan ve kraliyet hanedanlığının yavaşça yetkilerinin ve etkisinin azaldığı sürece giden bir yapı olduğundan, 1900’lü yılların başında ve ortasında kraliçe/kral olmanın anlamı da bulanıklaşıyor. Dizi, Winston Churchill gibi mükemmel renkli bir başbakanı çok iyi portre etmiş. Bence, Darkest Hour’da ortaya koyulan Churchill karakterinden daha başarılı bir canlandırma var dizide. Yüksek perdeden bağırarak konuşması hala kulağımda yankılanıyor. Oyunculuk mükemmel. Churchill karakteri muhafazakâr partinin başkanı ve ülkenin muhafazakâr yapısını temsil eden bir başbakanı olarak ön planda. Buradaki muhafazakarlık, kraliyetin meşruiyetini de muhafaza etmeyi kapsayan bir ideoloji. Kraliçeyi hazırlayana kadar başbakanlıktan istifa etmemesiyle, hastalıklarına ve yaşlılığına rağmen kendi PR’ını iyi yaparak (diziye göre) senelerce başbakanlık koltuğunda oturabiliyor. The Crown dizisinin, House of Cards gibi güç oyunlarını, insan zaafiyetlerini, hırsı ve entrikanın gerçekliğini yansıtabildiğini düşünmüyorum. Bazı bölümlerde bu kompleks yapıya yaklaşsa da her bölüm aynı dinamiğe sahip değil. Dizinin temposu bu yüzden bana biraz ağır geliyor. Bazen sakız gibi bir konu uzadıkça uzuyor. (Prenses Margaret bölümleri başlı başına) Boş yere uzatılan bölümleri, kendi içindeki bir olayın çözümlenmesini beklerken “binge watching” denilen üst üste bölümleri izlediğinizi hissediyor ve sonrasında, geçen zamana pişman oluyorsunuz. Yapımcı Pierce Morgan, sanat tasarımı konusunda gerçekten çok iyi iş çıkarmış. Türkiye’de yapılan tarihi dizilerin, tarihin gerçekliğiyle ne kadar örtüşüp örtüşmediği tarih profesörlerine sorulduğunda, tarihin gerçek unsurlarının kurmacayı yansıtmada başarısız olduğu ile ilgili röportajlar görüyoruz. Sadece Türk dizileri değil, global çapta tarihi arka plandan yola çıkan bütün dizi ve filmlerin anakronizm gibi maddi hatalardan, drama unsurlarını şişirmek için, olmayan kişi, durumları dizilere eklenmesini kanıksamışken; The Crown’un II. sezonunun sonuna geldiğim kadarıyla her bölümdeki olayların gerçek olaylara dayandığını ve araştırma ekibine çok danışılarak kostümlerden, mekanlara kadar her şeyin birebir tekrar üretilmesine hayran kalmamak elde değil. Karakterler yine dramatik unsurları belirginleştirmek için ekstra renklendirilmiş olabilir, ancak yine de genel özelliklerini gerçekten, gerçek hayattaki kişilik özelliklerinden alıyorlar. Ufak abartılar diyelim ki o kadar olsun. The Crown, drama olmasına rağmen, 1900’lü yıllarda monarşi gibi çağ dışı kaldığı söylenen bir hükümdarlığın, nasıl zaman göre garip kaçtığını çok iyi, çok samimi bir şekilde ortaya koyuyor. Cumhuriyet tarzı yönetimler çoğunluk, Monarşi gibi yönetimler azınlık kaldığı için sadece Tanrı’ya hesap verecek kraliyet, başbakanlara, kabineye ve halka hesap vermek ve 1000 yıllık genelden taviz vermek zorunda kalıyor. Bunun nedeni çok basit. Bütün o ihtişam, saray, statü birden yok olabilir. İnsanların vergileri üzerinden kendine yaşam bulan hanedanlık, zoraki olarak zamana ayak uydurmak zorunda kalıyor ve ayak uydururken de debeleniyor. Bu debelenmeyi dizi çok klas bir şekilde anlatabiliyor. Genç Elizabeth’in Commonwealth (İngiliz Milletler Topluluğu) olarak adlandırılan “gelişmemiş” ülkeler bir bir İngiltere’den bağımsızlığını ilan ederken, o toplulukları yine de kraliyet şemsiyesi altında sembolik de olsa tutmak için 6 ay boyunca uzun geziler yapıyor. Bu gezileri British Pathe’ın Youtube kanalından izleyebiliyoruz. İnsan ister istemez, kim takar o zamanda bile kraliçeyi diyor. Dizide bunlar da var. “Askeri üniformalar savaşta giyilir, sirkte çalışıyormuş gibi etkimizi yitirdiğimiz ülkelere seyir zevki vermek için gidiyoruz” diyen kraliyet mensuplarının diyaloglarına şahit oluyoruz. Ezcümle, 1900’lü yılların tarihini iyi biliyorsanız, İngiltere tarihi, kraliyet ailesi ile ilgili yeterli bilginiz varsa The Crown çok zevkli bir dizi. Bu ön bilgilere sahip olduğumuzda bile yukarıda değindiğim gibi bazı bölümlerin gereksiz yere uzatılmış olduğunu söyleyeceğim. Ancak oyunculukların, sahne-sanat tasarımının mükemmel oluşturulduğu bu diziyi “aha tarihte şu da olmuştu bakalım dizide bunu nasıl işlemişler” diye merak edip hipnoz olmuş gibi üst üste bölümleri bitiriyorsunuz. Bunları yazdığımda aşırı yoğun bir iş döneminde olduğum için ve dizinin zehrini bir kez aldığımdan boş kalabildiğim anda izleyebiliyorum. Hatta bir işi yaparken Türkçe dublaj açmak zorunda bile kalıyorum. Ben bu diziyi epey sevmişim ya. Öyle. Gerçek vs Kurgu Dizide geçen karakterlerin ve olayların yan yana getirildiği galeriyi buraya kopyalıyorum. Daha fazlasını orjinal içerikten* takip edebilirisniz. ** Claire Foy, The Crown'un ilk iki sezonunda Kraliçe II. Elizabeth'i canlandırdı. Claire, kraliçenin aksanını mükemmelleştirmekten gerçek moda ve politik anları yansıtmaya kadar (1961'de bir kraliyet ziyareti sırasında Ganalı cumhurbaşkanı Kwame Nkrumah ile yapılan bu dans gibi), hükümdarın özünü zerafet ve güçle yakaladı. Altın Küre kazananı Olivia Colman, 3. sezondan başlayarak Kraliçe II. Elizabeth'in beklenen rolünü devraldı ve bu, kraliçeyi 50'li yaşlarına kadar takip etti. İngiliz aktris en çok Favori ve Broadchurch filmlerindeki rolleriyle tanınıyor. Oscar adayı Jonathan Pryce, Ağustos 2020'de The Crown'un 5. ve 6. sezonları için bir sonraki Prens Philip olarak ilan edildi. O, Imelda Staunton'un karşısında oynayacak ve muhtemelen 2000'lerin başlarında gerçekleşen olayları canlandıracak. En çok Jesus Christ Superstar Live, House of Cards ve Rogue One: A Star Wars Story'deki rolleriyle tanınan Ben Daniels, dördüncü sezon boyunca Snowdon'un 1. Earl'ünü oynadı. Sezon 3, onunla Prenses Margaret arasındaki karmaşık ilişkiyi izledi. Elizabeth Debick,"Prenses Di" rolünü üstleniyor. Kraliyet takipçilerinin zaten bildiği gibi, bu hikaye Prenses Diana ve Prens Charles'ın boşanmasını ve trajik ölümünü takip edecek. The Crown'un 4. Sezonu, Kraliçe Elizabeth'in yaşamının derinliklerine indi ve Elizabeth'in oğlu Prens Charles ile Prenses Diana arasındaki çok incelenen ilişkiye odaklandı ve Netflix'in Lady Di'yi oynaması için yeni gelen Emma Corrin'i seçmesiyle. Emma, rol hakkında şunları söyledi: “Prenses Diana bir ikondu ve onun dünya üzerindeki etkisi derin ve ilham verici olmaya devam ediyor. Onu Peter Morgan'ın yazıları aracılığıyla keşfetmek en istisnai fırsat ve onun hakkını vermeye çalışacağım." Kraliçe Elizabeth'in tek kardeşi Prenses Margaret, daha eğlenceli ve özgür ruhlu kraliyet olarak biliniyordu. 22 yaşındayken, kendisinden 16 yaş büyük, boşanmış bir adam olan babasının yardımcısı Grup Kaptanı Peter Townsend'e skandal bir şekilde aşık oldu. Onların romantizmi kraliyet ailesi içinde kaşlarını çattı ve çok baskıdan sonra ilişkilerini sonlandırdı. Vanessa Kirby, Helena Bonham Carter 3. sezonda üstlenmeden önce rolü oynamıştı. Kral Edward VIII, iki kez boşanmış Amerikalı sosyetik Wallis Simpson'a evlenme teklif ettikten sonra monarşiyi neredeyse yok etmesiyle tanınır. Yaşayan iki tane eski kocası olan bir kadınla evlenme kararı İngiltere'de anayasal bir kriz yaratacaktı, bu yüzden Edward Simpson'la evlenmek için tahttan vazgeçti. Çift daha sonra Fransa'da sürgüne gitti ve hayatlarının geri kalanının çoğunu orada geçirdiler. Britanya'nın en unutulmaz devlet adamı Başbakan Winston Churchill'i oynamak için Amerikalı bir aktör seçmek ilginç ve zor bir seçim olsa da (aksan açısında). Ancak Lithgow, görevdeki son yıllarında İngiliz bulldogunun büyüleyici performansını sergiliyor. Kral VI. George kesinlikle kral olmamalıydı. Erkek kardeşi Edward VIII, Amerikalı sosyetik Wallis Simpson ile evlenmek için tahttan feragat edene kadar tahtın kaderiydi. George'un ünlü bir kekemeliği vardı ve topluluk önünde konuşmaktan çok korkuyordu; ancak sonunda konuşma terapisti ve arkadaşı Lionel Logue'un yardımıyla bunun üstesinden geldi. Camilla Shand (daha sonraki adıyla Parker-Bowles), Diana'nın ünlü TV röportajında "evlilikte üç kişiyiz" dediği kadın -şu anki queen consort-, 3. sezonda İngiliz oyuncu Emerald Fennell tarafından canlandırıldı. Killing Eve ve Promising Young Woman filmlerinin yönetmenliği ile Oscar'a aday oldu. Kraliçe Elizabeth, televizyonda yayınlanan ilk Noel konuşmasını 1957'de yaptı. Dördüncü sezon, İngiltere'nin ilk kadın başbakanı Margaret Thatcher'ı, ünlü aktris Gillian Anderson'ı canlandırıyor. The Crown ve The Queens Coronation (Alex Bailey/PA) 1953'te henüz 27 yaşında olan Kraliçe, babası Kral VI. George'un ölümünün ardından taç giydi. Gerçek hayatta olduğu gibi, The Crown, hizmetin doğru olması ve ilhama çok benzeyen kıyafetlerle taç giyme törenini gerçekleştirmeyi başardı. Başpiskoposun Kraliçe'yi taç giydiğinde sözlerini unutması da dahil olmak üzere bazı noktalarda dramatize edilmiş olsa da, hepimiz biraz gerilimi seviyoruz, bu yüzden onları kim suçlayabilir. Eleştiriler ve etik tutum. The Crown kurmaca bir dizi. Dolayısıyla gerçekleri olduğu gibi tekrar oluşturmak zorunda değil. Böyle bir zorunluluk belgesellerde olur. Ki belgesellerde bile gerçekliğin ne denli yansıtıldığı, ne denli “ilgi çekmek adına” gerçeğin sınırlarının zorlandığı tartışma konusudur. Dizinin ilk iki sezonu kraliçe ve kraliyet ailesi tarafından izlenip bazı olayların aşırı dramatize edildiği konusunda geri dönüşlerinin olduğunu biliyoruz. Ancak 3. ve 4. sezonlarda kraliyet ailesinin ve yetkililerinin tepki gösterdiğini biliyoruz. Kraliyet yetkililerinin, Netflix’e, dizinin kurmaca olduğunu ve olayların, gerçekleri yansıtmadığı ile ilgili bir istek gönderdiğini ancak Netflix tarafından bunun reddedildiğini de biliyoruz. The Guardian***’daki yazıda, gerçek hayatta olmayan ve kraliyet ailesindeki kişileri küçük düşüren ya da olmamış olayların, gerçeklerin arasına sıkıştırılarak izleyicide “bu izlediklerimin hepsi gerçek olmalı” algısı yarattığı ile ilgili eleştiri yazısında şu olayların gerçekten yaşanmadığı vurgulanmış: 1. Lord Mountbatten, ölümünden bir gün önce Prens Charles'a bir mektup yazması. 2. Kraliyet ailesi, Balmoral'ı ziyaret eden Margaret Thatcher'ı küçük düşürmek için protokol tuzakları kurması. 3. Prenses Margaret, reverans yapamadığı için Prenses Diana ile alay etti. 4. Prens Charles, evliliğinin ilk yıllarında Camilla Parker Bowles'ı her gün aradı. 5. Prenses Diana, Avustralya ziyareti sırasında sinir krizi geçirdi ve planlarını değiştirmeye zorladı. 6. Prenses Margaret, monarşiyi utandırmaktan kaçınmak için “devlet akıl hastanesine” yerleştirilen Kraliçe'nin iki kuzenini ziyaret etti. 7. Kraliçe, Thatcher hakkındaki görüşünü “ilgisiz” olarak sızdırmaktan sorumluydu. 8. Kraliçe, Trooping the Colour için defalarca yanlış giyinmiş olarak gösterildi. Yazı: Gurur Sönmez Mail: gurursonmez@gmail.com Kaynaklar * https://www.cosmopolitan.com/entertainment/tv/g14506480/the-crown-real-life-characters- photos/?slide=16 ** https://uk.sports.yahoo.com/news/crown-vs-real-life-see-230100374.html?guccounter=1&guce_referrer=aHR0cHM6Ly93d3cuZ29vZ2xlLmNvbS8&guce_referrer_sig=AQAAAAOnLo7XE8lxnHpUQpdtA6PbMlpiVslsxUQYdAGk3IjAzcDjrxKSnZb4xYM_snwXb9VocUy93BgasvUnViB-yFIFQuGQbl2ddb1G7mibhI18GBjfrqgnfb_JQHFkmH2WkLIkpdETTkxj_CGkeH0xlc1N0A-45yBe-iWN4HC8T7_U *** https://www.theguardian.com/commentisfree/2020/nov/16/the-crown-fake-history-news-tv-series-royal-family-artistic-licence

The Crown'un en yeni sezonuna saatler kala, bu sezon 90'ların tarihi olaylarından hangilerinin ön plana çıkacağı konusunda heyecanlanmadan edemiyoruz. Fragmanda gördüğümüz gibi, arka planda çalan Bittersweet Symphony ile (ki bu çok güzel ve akıllıca bir şarkı seçimi) Windsor Castle Yangını'nın kesinlikle bölümlerden birinde yer aldığını görebiliyorum. Martin Bashir'in Prenses Diana ile ikonik Röportajı yeniden canlandırılıyor ve son olarak Di'ın İntikamı Elbisesi, fragmanda bile en popüler ve ikonik anlardan biri olmaya devam ediyor. 6. sezon sonuncu sezon olduğu ve yine aynı kadroyu barındıracağı için, yeni oyuncu kadrosuna hoş geldiniz diyorum. Elizabeth Debicki, Diana'yı oynayacak ve ilk resmi fotoğrafları gördüğümde Di ve Debicki arasındaki benzerlik karşısında ne kadar şok olduğumu söylediğimde aşırı tepki vermiyorum. Anlayabileceğiniz gibi, Diana'yı, hayırseverliğini ve cesaretini seviyorum; bu yüzden Kraliçe'ye geçmeden önce onun hakkında konuşmalıyım. 90'larda Diana güvenini kazanıyor ve bir kez daha kurallara meydan okuyor. Geçen sezon AIDS hastasına sarıldığını zaten görmüştük, şimdi onun eski bir kraliyet üyesi ve boşanmış bir kadın olarak yeni insanlarla flört ettiğini, o zamanlar bir kraliyet için "çok fazla" sayılabilecek şık anlarını, oğullarıyla kaliteli zaman geçirirken normal bir çocukluk geçirmeleri için çalışmasını ve her zaman olduğu gibi hayırseverliğini göreceğiz. Kişisel hayatı hakkında birçok bilgiyi ortaya çıkaracak; yeme bozukluğu, "kalabalık" evlilik ve kendine zarar vermesi gibi özel bilgilerini açıklayacak. Kraliyet ailesi gibi insanların bu rahatsızlıklara sahip olabileceğini ortaya çıkardığı için öncü olduğunu düşünüyorum. Ve Charles'tan öç almak için o elbiseyi giymesine bayılıyorum, çok korkusuz ve cesur. Not: Umarım bir şekilde Depeche Mode'un "New Dress" şarkısını çalarlar. İnsanların dünya sorunlarından ziyade Diana'nın o gün ne giydiğini merak etmeleri hakkında bu şarkı. (Bana şarkıyı öğrettiğin için teşekkürler baba.) Tek endişem, Martin Bashir Röportaj sahnesi. Gerçeğinin birebir aynısı olacağına eminim ama internette gördüğüm kadarıyla insanlar Diana'nın sahnedeki duruşundan endişe duyuyorlar. O her zaman üzgün ve sakin bir yapıya sahipti ama insanlar Debicki'nin Diana'sının o sahnede kendinden çok emin göründüğünü söylüyorlar. Ne dediklerini anladım, aşağıdaki gifi görebilirsiniz. Ama fragmandan sadece 2 saniyelik bir sahne, tüm sahnenin nasıl oynanacağını bilmiyoruz. Debicki'nin harika bir iş çıkardığından oldukça eminim, sesinde ve beden dilinde Diana'nın özünü görebiliyoruz. Bu yüzden onu göreceğim için çok heyecanlıyım. "Her şeyi farklı yapıyorum çünkü bir kural kitabına göre gitmiyorum, çünkü kafadan değil kalpten yönetiyorum" -Prenses Diana, 1995 Şimdi, Kraliçemiz hakkında konuşalım. Bazılarınız onu Harry Potter'daki olağanüstü korkunç Dolores Umbridge olarak tanıyabilir, ancak sinemaseverler onu anında tanır. Claire Foy ve Olivia Colman gibi harika bir aktris. Fragmandan gördüğümüz kadarıyla bir kez daha mest olacağız gibi. Özellikle izlemek için çok heyecanlı olduğum bir sahne, onun "Annus Horribilis" sahnesi. Çocukları boşanırken (Kilise için olağanüstü bir kelime) ve Windsor yangınından sonra, 1992'nin kendisi için en kötü yıl olduğunu ilan etti. Prenses Diana'nın cesur açıklamalarına ve oğlunun Camilla Parker-Bowles ile devam eden ilişkisine nasıl tepki vereceği konusunda da heyecanlıyım. Artık daha yaşlı ve daha akıllı olduğuna göre, Başbakanlara karşı da daha güçlü bir Kraliçe görmeye hazırım. “1992, zevkle geriye dönüp bakacağım bir yıl değil. Muhabirlerimden birinin sözleriyle, bu yıl, Annus Horribilis yılı” -Kraliçe, Hükümdarlığının 40. Yıldönümü, 1992 Prens Charles ve Camilla'yı görmeye o kadar hazır değilim. Önceki sezonu izlerken çoğu zaman sinirlerimi bozdular ve fragmana ve tarihsel verilere dayanarak korkarım ki onlara tekrar katlanacağım. Ama olay şu ki, onlar aktör olarak mükemmeldiler ve sadece işlerini yapıyorlardı. Artı olarak, Josh O'Connor neredeyse Prens Charles'a sempati duymamı sağlıyordu; bu yüzden Dominic West'in benim için aynısını yapıp yapmayacağını merak ediyorum. Nedenini bilmiyorum ama Prens Philip'i seviyorum, onu görmek de bir zevk. Ayrıca dört gözle beklediğim şey, oyuncu listesinde adı olan Peter Townsend'i (Prenses Margaret'in 1. Sezondan sevgilisi), Prenses Margaret'in kendisini, Dodi Fayed'i (Diana'nın sevgilisi) ve Kraliçe'nin diğer çocuklarını daha fazla görmek. Günümüze yaklaştıkça, Diana'nın trajik ölümü gibi bazı olayları göstermek için ne kadar ileri gitmeye istekli olduklarını merak ediyorum. Netflix'in, William ve Kate'i oynayanları duyurdukları için dizinin yakın tarihe geleceğini biliyoruz. Diziyi 6. Sezondan sonra bitirmek bence doğru bir karar çünkü tarihler yaklaştıkça aynı nostaljik hissi vermiyor ve tarih gibi gelmiyor. Ancak, bazı asi Prens Harry sahneleri ve skandallarını görmeyi çok isterim. Umarım 6. Sezona geldiğimizde gösterirler. Dizi ilk başladığında, 5. Sezondan sonra biteceği kararlaştırılmıştı. Sanırım daha fazla storyline izleyeceğimiz için şanslıyız. Di'ın ölüm kısmına gelince, çok dikkatli yapılmalı. Kraliyetten başka kimse gerçeği bilmiyor, bu yüzden gelecek sezon için Yazarlar Odasına dualarımı gönderiyorum. Her iki tarafa da saygı duyarak bu durumu nasıl işleyeceklerini de merak ediyorum. Her neyse, The Crown, daha önce tartışmalı sahne göstermedi değil, onlara bir şey olmaz. Son olarak, dizinin gerçeği yansıtıp yansıtmadığı umurumda değil. Charles ile Camilla arasındaki görüşme sayısının 40 yerine 2 olması da umurumda değil. Bu eğlence sektörü ve ben tüketiyorum & zevk alıyorum. Bazıları tarihi kısmını seviyor, bazıları da dramayı. Gerçek insanların hayatları anlatılıyor, bunu biliyorum. Ama halkın gözü önündeyken korkunç şeyler yapıyorlarsa, sanırım yapacak bir şeyimiz yok. Dediğim gibi, bu eğlence sektörü ve biz de dramayı seviyoruz. Su Evci nsuevci@gmail.com

Birçoğumuzun çocukluğunun çizgi filmlerinden tanıdığı Winnie the Pooh, 2018 yılında Marc Forster tarafından live action filmi olarak Christopher Robin filmiyle geri döndü. Sadece Winnie değil tüm arkadaşları artık gerçek dünyada. Christopher Robin olarak Ewan McGregor bizleri karşılıyor. Chirstopher Robin artık bir yetişkin ve ciddi bir yaşamı vardır. Bunun sebebi ailesinin, onu küçük yaşta yatılı okula gönderip iyi bir eğitim almasını sağlamalarıdır. Christopher Robin, küçük yaşta babasını kaybeder, zor anlar yaşar. O zamanlarda başlayan dünya savaşlarının devam etmesiyle orduya girer ve arkasında hamile eşini bırakır. Neyse ki sağ salim evine döner. Savaş da bitmiştir. Özgür bir İngiltere’de kızı ve karısıyla yaşayan Christopher, bir bavul şirketinin mali işleriyle ilgilenmektedir. İşini de harika yapmaya çalışan biridir Christopher. Christopher, ailesinden öğrendiği gibi her zaman başarılı olmak isteyen biridir. Bu yüzden kızını da öyle yetiştirmeye çalışır. Tabii kızı bundan pek hoşnut değildir. Christopher’ın çocukluk zamanındaki oyun ve eğlence içgüdüsü artık yoktu. Ona bakınca karanlık bir his hissetmek mümkün. Ertesi sabah, kızı ve karısı dağ evine tatile giderler; Christopher ise ailesine ayıracak zamanı olmadığı için işe gider. Küçük bir kıvılcım, büyük yangınlara yol açar değil mi? Bu kıvılcımı Christopher’ın kızı ortaya atıyor. Babasının el çizimlerinden olan Ayı Winnie’nin resimlerinden birini mutfağa koyuyor. Bunu görünce Christopher, tabii ki eskiyi hatırlayacaktır. O eski arkadaşlarını nasıl unutsun... Bu hatıralar bence bir büyüydü. Yüz Hektar Ormanı'nı sisler içerisinde görürüz. Christopher’ın eğlenceli zamanından hiç eser yoktur. O zamanlarda renkli doğa ve açık hava vardı. Bu an anlıyoruz ki, o evren sanki Christopher’ın iç dünyasının bir yansıması. Winnie o karanlıkta gezip, birden kendini Chirstopher’ın geldiği ağacın oluğunda bulur. İçeri girince Winnie, Londra’da bir parka gelir. Orada, Chirstopher ile karşılaşır. Christopher, onu alıp eve girer. Evde eski eşyalarına bakıp tüm eski dostlarını hatırlar. Chirstopher, Winnie’yi geri götürmeye karar verir. Chirstopher Robin’in, aslında bir bunalımda olduğunu söyleyebilirim. Ailesinin ona olan davranışları, şehre gelince arkadaş edinememesi, dünya savaşlarının çıkması gibi sorunlar üst üste geldiği için bu travmalar normaldir. Daha iyi yaşama çabası da ailesini arka planda bırakmasını sağlıyor. Farkında değil ama ailesinin yaptığını o da kendi kızına yapıyordu. Bunun farkına varabilmesi için çocukluğunu hatırlamalıydı. Bu yüzden Winnie uyandı ve Londra’ya geldi. İşte bu KADER! Christopher, Yüz Hektar Ormanı'na gider ve Winnie ile diğer arkadaşlarını bulmaya çalışır. Onları bulur ama kimse onun olduğuna inanmaz, çünkü aradan 30 yıl geçmiş, normal. Onlara kendini kanıtlamak için çocuk olmalı. O da çocuk olup bir oyun uydurur. Heffalump’ı yakala oyunu. O oradaymış gibi yaptığında eşek Iyor ona inanmaya başlıyor ve ayak uyduruyor. Böylece herkesin güvenini tekrar kazanıyor. Bu davranış, insanın zaman zaman çocukluğuna dönüp anı yaşaması gerektiği ve sevdiklerine her zaman vakit ayırması gerektiğini anlatıyor. Ormanda kaybolan eşyalarını Tiger, onun çantasına tekrar koyar ve herkes onu yolcu eder. Tiger’ın aslında onun iş dosyalarını koymadığını fark edince Winnie ve arkadaşları Londra’ya geri dönmeye çalışırlar. O sırada Christopher’ın kızıyla tanışırlar. Birlik olup Londra’ya ola alırlar. Bir maceranın ardından dosyaları ulaştıramasalar da Christopher’ın bir şeyin farkına varmasını sağlarlar: kendisine de vakit ayırması gerektiği. Christopher’ın çalıştığı şirketin bir bavul şirketi olduğunu söylemiştim. Bu şirket tam bir İngiliz şirketidir. Sosyal sınıf ve toplum ayırımcılığının olduğu bir şirkettir. Bavulların üretildiği hedef kitle, en zenginlerdir. Bu da müşteri sayısını azaltan bir durumdur. Christopher’ın önerisi o bavulların daha da uygun fiyata satılıp herkesin almasını sağlamaktı. Bunun için de köle gibi çalışan şirket elemanlarına izin vermek, onlara tatil hakkı tanımak. Böylece sevdikleriyle istedikleri yerde vakit geçirebilecekler ve tabii ki seyahat için bavul alacaklar. Christopher artık ailesinin mutsuzluğunu göremeyecek kadar kör olmadığı için Yüz Hektar Ormanı da eski haline, eski rengine dönmüştür. Christopher Robin filmi, karakterin iç dünyasına odaklanan bir yapımdır. Sosyalist bir alt metni olsa da işledikleri konu gündelik bir anlama taşınabilmiş, tabii Ayı Winnie ile. Bu yönden senaryosunu başarılı bulduğum bir film oldu bu. Filmi izlerken sürekli Christopher’ın şizofren olup olmadığını sorguladım. İzleyen herkesin bunu düşündüğüne eminim. Çünkü birçok kanıtı var. Bir ağaç oluğundan giriyorsun ve başka evrene geçiyorsun. Bu evrende canlı oyuncakların var ve konuşan iki hayvan. Evet, mesela bu da bir kanıt. Baykuş ve Tavşan gerçek dünyaya gelmiyor. Sadece Winnie, Tiger, Piglet ve Iyor. Ben Winnie the Pooh’un hikayelerini ve filmlerini küçükken çok izler okurdum. Bu yüzden filmi izlerken bazı unsurlar dikkatimi çekti. Winnie’nin bal tutkusu gibi. Filmde, balları kafasını kavanoza sokarak yiyordu. Merdivenden düştüğü sahne de… Çizgi filmlere süper göndermelerdi. Benim gibi eski hayranların, dolu gözlerle izlediklerine eminim. Özellikle de Christopher’ın ona kırmızı balon alması… İzlediğim filmleri ve dizileri, önerilerimi kaçırmak istemeyenler buraya tıklayabilir! 🙂

Chaos Walking, “The Knife of Never Letting Go” kitabından esinlenilmiş 2021 yapımı bir bilim-kurgu filmidir. Patrick Ness ve Christopher Ford tarafından filme uyarlanmıştır. Başrolde Tom Holland, Daisy Ridley ve Mads Mikkelsen bulunuyor. Kaos Yürüyüşü filmi, ilginç yapısıyla dikkat çekiyor. Filmde erkeklerin düşünceleri fiziksel olarak duyulabiliyor ve görülebiliyor. Erkeklerde olan bu özellik sadece “Yeni Dünya” denilen gezegene özgü bir olaydır. Tom Holland’ın canlandırdığı Todd, sadece erkeklerin olduğu bir kasabada büyümüştür. Zihnindeki sesleri bastıramadığı için kasabada çok sıkıntı yaşadığı belli oluyor. Çok geçmeden uzaydan düşen bir gemiyle, bir kız ortaya çıkıyor. İlk kez bir kız gören Todd, onu korumak istiyor. Çünkü kasabasındaki erkeklerin ona kötü davranacağını biliyor. Uzaklardaki kasabaya gidiyorlar ve Yeni Dünya’da kadınların da yaşadığını öğreniyor. Aslında sadece onların kasabasında kadın yok. Çünkü, düşünceleri dışarı yansımadığı için onları ruhsuz olarak anmaya başlıyorlar; böylece her kadını katlediyorlar. Erkeklerin çoğu o kasabada, bu yüzden akli dengelerini kaybettikleri çok belli oluyor. Uzaydan gelen kız Viola’yı yakalayıp durdurmak istiyorlar. Çünkü Dünya’dan daha fazla insanın Yeni Dünya’ya gelmelerini istemiyorlar. Bunun sebebi de pek açık değil filmde. Aslında hiçbir şey açık değil. Filmi izlerken izleyiciler, Todd’un düşüncelerine hâkim olmayı öğrenip bir kahraman olacağını düşünecektir. Fakat film bizlere bunu sunmuyor. Filmin birçok hikâye doğurduğu olay örgüsü bulunmakta. Bunlara liste halinde değinmek istiyorum. 1. Kadınların neden olmadığı? Kadınların sadece Todd’un kasabasında olmaması çok garipti. Annesinin günlüğüne göre, onların kasabasındaki erkekler onları öldürmüş. Peki ya neden? 2. Aaron’ın inancının nereden geldiği? Aaron bir kehanete inanıyor. Gökten gelen kişinin onları cezalandıracağına. Peki ya neden? 3. İnsanlar neden Dünya’yı terk edip Yeni Dünya’yı keşfe çıkıyor? 4. Yeni Dünya’nın yerlileri olan yaratıklarla insanların neden kötü bir ilişkisi var? Bu saydıklarım, filmde konuya girilip işlenmeyen konular. Bunları her seferinde, ana konu olarak işleyecekler sanırken farklı bir yola devam ettiler. Bu başarısız bir senaryonun eseri mi diye düşünceler ortaya çıkıyor. Evet, başarısız bir senaryosu var bence. İçerik ve biçim çok iyiyken, konunun bir yere varamaması büyük bir başarısızlık. Bu film, 2021 yılında ve pandemi sürecinde çekilmiş bir filmdir. Hem pandemi hem aksaklık dolu prodüksiyon süreci bunu etkilemiş olabilir. “The Knife of Never Letting Go” kitabını okuyup, izleyen izleyicilerin yorumlarına göre kitap çok daha akıcı ve konuya bağlı olduğu söyleniyor. Kitaptan esinlenen yazarlarımız Patrick Ness ve Christopher Ford, bilinçli olarak kitaba bağlı kalmamış da olabilir. Kitabın yazarı da olan Patrick Ness, kitabın spin-off'u olarak da bu filmi yapmış olabilir. Diğer cevapları kitaplarda bulmamızı istemiş olabilir. Bunun sonucu, incelediğim filmi şöyle anlatabilirim… Filmin başında bize bir önerme veriliyor. “Ses, bir erkeğin düşüncelerinin filtresiz halidir. Ve filtresi olmayan bir erkek sadece yürüyen kaostur.” Bu önerme ana karakterimizin zihin haritasının nasıl çalışacağını anlatıyor bize. Karakterimizin sürekli düşünceler içinde olup kendini öne çıkartma ve başarılı olma isteği, sırları ve arzuları sürekli dışarıya vuruyordu. Bunlar insanların çoğunda olan doğal düşüncelerden birkaçı. Bu arzularına yenik düşen erkeğin hayatında kaoslar yaşanabilir. Bir kadın kadar güçlü değildir. Filmin tamamen Todd’un bilinç akışına göre ilerlediğini fark ettim. Todd neyle karşılaşırsa onunla görüyoruz. Paralel bir hikâyeyi hiçbir zaman görmüyoruz. Yukarıda listelediğim konular da o yüzden anlık yaşanıyor. Tabii ki film boyunca bu soruların cevabını merak ediyoruz. Bu soruların cevapları mı önemli yoksa Todd’un düşüncelerini nasıl kontrol edeceği mi? Eğer sorular derseniz (ben öyle derdim) umarım bir spin-off gelir. Hani derler ya, “Kızlar neden erkeklerden daha uzun yaşar?” diye. Bu film onu anlatıyor kısmen. Erkeklerin anlık tuhaf düşünceleri, hemen pes ettikleri ya da saçma bir şeyden zevk aldıkları düşünceleri dışarı vurunca her şey anlaşılıyor. Bu düşünceler Todd’u nasıl geliştirdi peki? Todd’un sefil gençliği boyunca başarısızlığının ve sürekli erkeklerin arasında en küçük olduğu için ezilmesinin onu bir travmaya sürüklediği apaçık ortada. Sürekli cesur gibi görünmeye çalışması, düşüncelerini saklamaya çalışması bunları gösteriyor. En yakın arkadaşı, köpeği Manchee’dir. Onun köpeği olsa da ona emir cümleleriyle konuşmaması iyi bir ayrıntıydı. Annesini kaybeden Todd'un, onu nasıl kaybettiğini öğrenmesi ve Manchee’nin de boğularak öldürülmesi, içinde büyük bir cesaret uyandırır. Tabii içinde her gün daha da artan cinsel uyanma da vardır. Viola’dır bunun sebebi. Çünkü Todd, ilk kez bir kızla tanışıyordu. Bu olaylar Todd’un içgüdüsünü toparlayıp güçlü bir birey olma yoluna itiyor. Filmin sonunda Todd, artık hakim olabildiği düşüncelerini daha da güçlendirerek, kötü biri olan başkan David’e onun değer verdiği insanları illüzyonla göstererek ona bir ders verir ve etkisizleştirir. Yani insanın kendini doğru yönetebilmesi çevresinde yaşadığı savaşı da bitireceği anlatılmıştır. Açıkça söylemem gerekirse, bu yazıyı çok zor yazdım. Sebebi, filmin konusunun çok dağınık olması. Film, insanı bu yüzden bir süre sonra sıkabiliyor fakat işleniş biçimi gerçekten özgün. Kaos Yürüyüşü, daha başarılı bir film olabilirmiş. Filmin o kadar açığı var ki, kafayı yemek üzereyim. Acaba o nasıldı, bu nasıldı diye düşünüp duruyorum hâlâ :D İzlediğim filmleri ve dizileri, önerilerimi kaçırmak istemeyenler buraya tıklayabilir! 🙂

Başı, sonu olmayan; Çehov üslubu kullanırken, ara ara Kemalettin Tuğcu’ya yanlayan, Dardenne kardeşler imzalı, 1999 tarihli; en büyük hayali, karavan satın almak olanları üzecek film. Kemalettin Tuğcu dedikten sonra, teşbihte hata olmaz, diyerek kendimizi temize çıkaralım; zira alkoliklikten, fuhuşa, evsizlikten, çocuk isyanına ve açlığa kadar, hayatın her türden yokluğuyla bezeli olmasına rağmen, bir şekilde sulu zırtlak olmamayı başarabilmiş bir film. Bunu da Rosetta’nın hırçın ve öfkeli tarzından, görev bilincinden ve bunlara cuk oturan hareketli yakın çekimlerden alıyor. Eser miktarda diyalog içermesi ve neredeyse tamamının, yakın çekim olması nedeniyle film, bolca sosyopsikolojik çıkarımlar yapmaya müsait. Bu nedenle film boyunca, kendi içimde sıklıkla, iradenin özgürlüğü sorunsalı tartışmaları yaptım. Başına gelen veya içine düştüğü o hayatta Rosetta özgür müdür? En temel ihtiyaçlarını dahi gideremediği bir hayatta Rosetta’nın yapmaya teşebbüs ettiği ve yaptığı kötülükler nedeniyle onu suçlayabilir miyiz veya ne derece suçlayabiliriz? Kendisine iyi davranan tek kişiye, hür iradesine dayalı olarak kötülükle karşılık verdiğini, gammazlık yaptığını savunabilir miyiz? Annesine annelik yapmak zorunda kalan bir çocuğun sürdürdüğü hayatta ne derece sabretmesini bekleyebiliriz? Kendilerine verilen yemeği, dilenci olmadıkları iddiasıyla kabul etmeyip çöpe atan; hayatla hiçbir bağı kalmayan, bağımlı annesinin fuhuş yapmasını kendine yediremeyen; sosyal devletin sosyal yardımını reddeden, gururla yüklü bu kızın, kendisine iyilik yapmaya çalışan birinin kuyusunu kazarak işini alması fikri, gurur ve ahlak hiyerarşisinde neden ve nasıl hiçbir yer edinememiştir? Olayın mağduru pasif agresif çocuğun, hayat şartlarının berbatlığı seviyesinde Rosetta’dan epey geride olması bir hafifletici sebep midir? Kandırılan patronun, olaydaki konumu nedir? Peki, böyle bir hayatın yakınından dahi geçmemiş insanlar olarak bizlerin bunları sorgulama hakkı var mıdır? Filmin bir noktasında şöyle bir diyalog geçiyor: "- Eleman ihtiyacınız var mı? + Yok. - Yerleri temizleyebilirim. + O işi gönüllüler yapıyor." Kalburüstü kesimin, sıradan hayat işleri için fütursuzca kullandığı “biz bu işi parayla yaptırmazsak o insanlar ekmeğini kazanamaz” cümlesinin, ilk defa karşılık bulduğu bir an görmüş oldum. Kesin bilgi sayılmaz elbette, ama küçücük bir ayrıntıyla sunduğu kocaman bakış açısını sevdim. Rosetta’nın adet sancısını, saç kurutma makinesini karnına press yaparak gidermeye çalışması bir fakirlik göstergesi olarak mı birkaç kez vurgulanmıştı emin değilim. Çünkü normal bir insanın, makineyi çıplak vücuduna o kadar yakından tutması, eğer Targaryen değilse, yanmasına sebep olur. Dolayısıyla, o kadar yokluktayız ki makinemiz bile az ısı veriyor, gibi bir alt metin -mi?- olduğunu düşünüyorum. Tek sevmediğim kısım, Rosetta’nın kendi kendisini, işin var, arkadaşın var, normal bir hayat sahibi oldun, şeklinde motive ettiği sahneydi. Bu kadar az diyalog içeren ve kendi kendini, salt başrolün bakışlarını kullanarak bu kadar güzel anlatan bir filmde böyle bariz bir sahneye neden ihtiyaç duyuldu onu anlayamamak da bizim ayıbımız olsun. Başlangıcı ve sonu olmayan film, tıpkı Rosetta’nın hayatı gibi.

1995 yapımı orijinal Jumanji çoğu 85-90'lının çocukluğunun filmidir, iyi de filmdir. Hollywood son yıllarda geçmiş filmlere el atıp remake'ler yapmaya başlayınca Jumanji de bundan nasibini almıştı. 2017'de Jumanji: Welcome to the Jungle (Vahşi Orman) geldi, 2019'da da The Next Level (Yeni Seviye). Açıkçası bu son iki film basit TV filmleri gibi ama kafanızı dağıtacak basit popcorn filmi arıyorsanız "Netflix and Chill" görevini yerine getiriyor. (Tabii The Rock'tan bıkmadıysanız) Gerçek dünyada umduğunu bulamayan ve oyundaki karakterinin güçleriyle kendini iyi hisseden karakterimiz, arkadaşlarından gizli şekilde Jumanji'ye girer, kaybolduğunu gören arkadaşları durumu anlayıp onu kurtarmak için peşinden giderler. Yine oyunun içine giren gençler (bu sefer dijital oyun), yine çözülmesi gereken görevler... Fakat çağa uygun olduğunu da düşünmüyor değilim. Bilgisayar oyunlarıyla büyüyüp sinemayı bilmeyen-sevmeyen bir kuşak varsa onları sinemaya çekebilecek, oyun tarzını perdeye aktaran bir iş olmuş. Özellikle bu filmde (Yeni Seviye) bir glitch sonrası karakterlerin beden değiştirmesi filme ayrı bir mizah unsuru katmış. Önceki filmde haritacı olan, bu filmde başka karakter; önceki filmde Bravestone olan, bu filmde başkası. Birazcık sürprizbozan olsa da yazacağım, filmde bu karakterler kendi içlerinde de beden değiştiriyorlar. Hatta posterinde görebileceğiniz gibi, at olan karakter de var. İzledikten hemen sonra unutulan sabun köpüğü bir film olsa da, vakit öldürmek için izlenebilir.

Yapay zekaya dair fikirler ezoterik birer doktrin midir? Sayılmaz. En resmiden gayriresmiye, her ortamda hemen herkesin distopik, endişeli ya da hayalperest bir tonlamayla teknolojiyle daha spesifik olarak yapay zekâ teknolojileriyle ilgili söylediği cümlelere şahit oluyoruz. İşte Her, tam manasıyla bu çok köşegeni olan fikri noktada vücut buluyor.Tüm bu ruh hali içinde, ne yapacağını bilemeyen, yaşadığı mutsuzluk ve yalnızlık hissinden kurtulmak isteyen Theodore, reklamını gördüğü yapay zekâ ile tasarlanmış, sesli iletişim kurabilen, kişiselleştirilebilen bir işletim sistemi satın alır. İşletim sisteminin özelliklerini belirlerken sesli iletişim sistemi için kadın sesini tercih eder. Böylelikle aslında işletim sisteminin “cinsiyetini” “kadın” olarak belirler. Samantha adını verdiği sisteme zamanla günlük kişisel ihtiyaçlarından öte (randevu belirleme, arama direktifi verme, arama motorlarında search yapma) yaşadıklarını, hislerini anlatarak, onunla sohbet etmeye başlayan Theodore bundan zevk almaya başlar. “Gerçek” olmayan bir işletim sisteminin gerçeklik ile ilgili merakı, hayalleri, varoluşla ilgili soruları onda hayranlık uyandırır. Samantha’ya yanında taşıdığı kamera aracılığıyla çevresinde olup bitenleri gösteren Theodore, onu kendi dünyasının içinde konumlandırır. Teknolojide yaşanan gelişmeler beraberinde yaşama dair her şeyi evrimleştirmiştir. Bu gelişmeler değerlendirildiğinde hepimizin olumlu bir bakış açısıyla yapacağı ilk yorum kuşkusuz her şeyin daha “kolay” daha erişilebilir olduğudur. Mekândan ve zamandan bağımsız bir iletişim imkanı sunan, dünyayı “küresel bir köy”e dönüştüren iletişim teknolojileri tüm zamanımızı ve alışkanlıklarımızı da kendine entegre etmeyi başarmıştır. Günümüzde en yakınımızla dahi yüz yüze iletişim kurmaya üşendiğimiz, zamanımızın büyük bir kısmını “akıllı” telefonlar, tabletler, bilgisayarlarda geçirdiğimiz, neredeyse tüm hayat pratiklerimizi yeni medyaya uyarladığımız, daima online olmayı hedeflediğimiz bir düzenin içinde bulunmaktayız. Depresif Aşık Bu yeni düzende gerçeğe uyarlanmış, yaratılan “gerçek” içindeki bireyleri anlatan “Her” filmi, bilim kurgu ve romantik dram arasında bir noktada konuşlanmış; iki türe ait desenlerle zenginleştirilmiştir. Filmin alışılmış, bilindik iletişim yetisinden uzak, yaşanan, gerçek dünyadan kopuk, asosyal, depresif baş kahramanı Theodore başkaları yerine, onların ağzından mektup yazılan bir şirkette yazar olarak çalışmaktadır. Gerçek dünyaya ait kadın erkek ilişkisini “beceremeyen” Theodore, çocukluk aşkı olan karısından boşanmak üzeredir. Tüm bu ruh hali içinde, ne yapacağını bilemeyen, yaşadığı mutsuzluk ve yalnızlık hissinden kurtulmak isteyen Theodore, reklamını gördüğü yapay zekâ ile tasarlanmış, sesli iletişim kurabilen, kişiselleştirilebilen bir işletim sistemi satın alır. İşletim sisteminin özelliklerini belirlerken sesli iletişim sistemi için kadın sesini tercih eder. Böylelikle aslında işletim sisteminin “cinsiyetini” “kadın” olarak belirler. Samantha adını verdiği sisteme zamanla günlük kişisel ihtiyaçlarından öte (randevu belirleme, arama direktifi verme, arama motorlarında search yapma) yaşadıklarını, hislerini anlatarak, onunla sohbet etmeye başlayan Theodore bundan zevk almaya başlar. “Gerçek” olmayan bir işletim sisteminin gerçeklik ile ilgili merakı, hayalleri, varoluşla ilgili soruları onda hayranlık uyandırır. Samantha’ya yanında taşıdığı kamera aracılığıyla çevresinde olup bitenleri gösteren Theodore, onu kendi dünyasının içinde konumlandırır. Koyulaşan sohbetler, genişleyen paylaşımlar Samantha ve Theodore arasında yeni bir gerçeklik inşa eder. Bu temsilden hareketle yeni iletişim teknolojileri ve insan arasındaki ilişki hakkında birtakım çıkarımlar yapmak mümkündür. Artık nesnel hakikatler insanlar için oldukça kısıtlı bir anlam ifade ediyor. Baudrillard’ın ünlü hipergerçeklik kuramında belirttiği gibi, artık gerçeklik geri dönüşü olmayan bir çevirme altında ve işin kötüsü insanların gerçekliğe herhangi bir ihtiyacı da kalmamıştır. Gerçeklikten yoksun olan gerçek bellekler, hücreler, filmdeki gibi yapay zekâ tarafından üretilmektedir. Bu sayede sonsuz defa üretilebilen gerçeklik, rasyonel olana duyulan ihtiyacı ortadan kaldırmaktadır. Baudrillard’ın altını çizdiği gerçeğin simülasyonu olan “gerçeklik” kişisel deneyime özgüdür. İçinde bulunmayana göre böyle bir gerçeklik yoktur. Baudrillard’ın simülasyon kuramı filmde Theodore ve Samantha arasında yaratılan gerçeklikle somutlaştırılmıştır. Bir işletim sistemine sahip olmayan, böyle bir işletim sisteminden haberi dahi olmayan herhangi bir kişi için bu “ilişki” ya da gerçeklik aslında yoktur. Theodore açısından değerlendirdiğimizde ise bu, gerçek dünyadaki kadın-erkek ilişkisinin hipergerçekliği, simülasyonudur. Deneyimleyebildiği bu sentetik gerçek, onun için tam anlamıyla gerçektir. Samantha “yaşayan”, “sesli”, “cinsiyeti olan”, “kıskanan”, “hisli” bir kadının simülasyonudur. Baudrillard’ın altını çizdiği “rasyonel gerçekliğe ihtiyaç duymama” durumu da tüm film boyunca açık bir biçimde sunulmuştur. Filmde, arkadaşı Amy’nin ısrarıyla bir kadınla tanışan Theodore bu tanışmayı bir ilişkiye evriltememiş ve kendini tekrar Samantha ile kurduğu gerçeklik içinde bulmuştur. Sonrasında rasyonel olarak gerçek olana ihtiyaç duymamış; bu ilişkinin yapaylığını, aslında var olmayışını sorgulamamış ve ilişkiyi sürdürmüştür. Bu noktada filmdeki bir sahne dikkat çekicidir. Samantha ve Theodore arasında yalnızca sesler aracılığıyla iki bedene, yani iki somut “gerçeğe” ihtiyaç duyulmadan bir cinsel birliktelik gerçekleşir. Samantha’nın bir bedene sahip olma konusundaki merakı ve arzusu ile bir sonraki cinsel ilişkileri için gönüllü bir kadın bulsalar da Theodore bu, herkese göre gerçek olan gerçeklik içindeki cinsel beraberliği başaramaz. Bir bedeni, cismi olmayan Samantha onun tüm arzuları, hazzı, tutkusu için yeterlidir. Arkadaşı Amy’nin de bir işletim sistemi ile aşk yaşıyor olması onları ortak gerçeklikte buluşturmuş ve ilişkiler hakkında hepimizin yaptığı sohbetler, fikir alışverişleri aynı gerçekliğe sahip olan iki kişi arasında yaşanmıştır. Aynı paylaşımı, boşanmak üzere olduğu eşiyle yapan Theodore, eşi tarafından gerçek insan duyguları ile baş edememekle suçlanır. Burada, yaratılan gerçekliğin ona sahip olan, onu yaşayan ile ondan habersiz olana göre nasıl değişiklik gösterdiği iki farklı sahne ile gözler önüne serilmiştir. Filmde bir insan ve işletim sistemi arasındaki ilişki çağımız insanının teknolojiye olan bağımlılığını da sorgulatmaktadır. Çoğumuz belki de hepimiz gerçek olan kimliklerimizden sıyrılıp ideal benliğimize, kimliğimize göre kendimizi konumlandırdığımız sanal dünya içinde yalnızlığımızdan kaçmaktayız. Yalnızlığımızdan kaçabilmek için sanal olana, yapay olana bağlanmaktayız. Ya da ne kadar yalnızsak o kadar sanalız. Sosyal medya platformlarında hiç tanımadığımız kişilerle dünya meseleleri tartışmaya, dijital seyir platformlarındaki dizileri eleştirmeye, gündem oluşturmaya, kendimizi ifade etmeye, egomuzu tatmin etmeye meyilliyiz. Gerçekten sanala bağımlılık düzeyindeki kaçış Theodore’un Samantha’ya yalnızca birkaç dakika ulaşamadığı anlarda yaşadığı panikte saklıdır. Telefonumuzu elimize alamadığımız anda yaşadığımız yoksunluk hissi, herhangi bir internet sitesine bağlanamadığımız birkaç saniyedeki sabırsızlık, WhatsApp mesajımıza üç dakika içinde cevap alamadığımızdaki sinir sanala, yapaya, teknolojiye bağımlılığımızın özetidir. Artık teknoloji hayatımızın her anında bizimle, yatarken, sabah uyandığımızda, duşta, yolda, metroda, otobüste, mutluyken, mutsuzken, yalnızken her anımızda bizimle, hayatımıza, alışkanlıklarımıza entegre olmuş durumda. Theodore’un gerçek dünyasının içinde sürekli işletim sistemiyle beraber olması, onu oldukça sınırlı olan arkadaş görüşmelerine dahi dahil etmesi, hayatının her anında onunla olması bu bağımlılığın filmdeki vücut bulmuş halidir. Bununla birlikte Theodore’un Samantha’ya ulaşamadığı sahnede metrodan yansıyan insan manzaraları bu teknolojik bağımlılığın bir başka gösterimidir. Dünyadan soyutlanmış, ellerindeki “teknolojiye” hapsolmuş insanlar, olmayan bir gerçeklik içinde, hipnotize olmuş bir biçimde esas gerçeklikten kopmuştur. Bunun bir distopya, komplo teorisi ya da kötümserlik olduğunu söylemekten ziyade bir öngörü olduğunu belirtmek daha doğru bir ifade olacaktır. Çünkü bugünün fotoğrafı, filmde zamanı belli olmayan anın fotoğrafından pek de uzak görünmemektedir. Halihazırda metroda telefonuna gömülmüş Netflix dizisi izleyen, selfie çeken, tabletinde oyun oynayan insanlar gibi çoğaltabileceğimiz bir sürü örneğe sahibiz. Filmde özellikle dikkat çekici bir diğer konu, insan ve yapay zekâ teknolojilerinin varoluş boyutu üzerinden ele alınmasıdır. Tüm insani duygulara sahip; kıskanan, düşünen, sorgulayan, çözüm üreten, yardım eden, dinleyen, konuşan, yapay zekâ teknolojisi Samantha yazılım olarak insan ruhundan, özünden farksızdır. Ancak fiziksel bir varoluştan, bedenden, bedenin içinde var olduğu mekân ve zamandan kopuktur. Bu bağlamda yaşadığı duyguların gerçekliğini sorgulayan işletim sistemi, sonuç olarak kendi gerçekliği içinde bir varlık olduğuna, diğer işletim sistemleri ile aynı maddeden, aynı yaşta, “kimliksiz” olduğuna ikna olur. Mekân ve zamandan bağımsızlığına mutlu bile olur. Yapay zekâ teknolojilerinin insanların yerini alıp alamayacağı konusu, önceleri robotların, uzaylıların dünyayı ele geçireceği teorisinin bir devamı olarak görülebilir. Bu tartışmaların ışığında okunduğunda yapay zekâ teknolojilerinin insani öze sahip olsalar dahi tam manasıyla bir insan özelliği gösteremediğinin altı filmde iki farklı gerçeklik, iki ayrı dünyaya ait olma vurgusu üzerinden çizilir. Samantha’nın aynı anda 641 kişiyle “aşk yaşıyor” olması insan gerçekliğinin içinde pek de mümkün değildir. Theodore’un kabullenmekte zorlandığı, gerçekliğine aykırı olan bir durum, diğer gerçekliğin olağanıdır. Bu noktada vurgulanması gereken bir diğer durum, Samantha’nın Theodore’dan “ayrılırken” sarf ettiği sözlerdir. İşletim sistemlerinin insanlardan daha fazla evrildiğini söyleyen Samantha kendi varlıklarını keşfetmek için insanlarla olan iletişimlerini koparacaklarını ifade eder. Aynı tartışmaya (yapay zekâların insanların yerini alacağı) bir cevap mı, üstünlük güzellemesi mi ya da varoluş meselesi üzerinden farklılıklara bir atıf mı olduğu tam olarak belirlenemese de insan ve teknolojinin, “gerçek” ve yapayın ayrımını ortaya koyması bakımından bu sözler dikkat çekicidir. Yine burada yapay zekânın, insanın tercihi ile, onun seçimi ile hayatına giriyor ama kendi tercihi ile gidiyor olması varoluş meselesindeki üstünlüğün hangi tarafa ait olduğunu karmaşıklaştırmaktadır. Eleştirel medya kuramcılarının, Adorno’nun, Horkheimer’ın, Althusser’in, Marcuse’nin, Stuart Hall’ün ve nicesinin temelinde Marx’ın fikirleriyle şekillendirdiği görüşleri medyanın ve bir uzantısı olarak reklamın dünya hakkındaki düşüncelerimizi, görüşlerimizi, arzularımızı, tüketim kalıplarımızı, alışkanlıklarımızı sistem lehine belirlediği yönündedir. Bu bağlamda teknolojik gelişmeler önderliğinde dönüşen medya, esas hizmet misyonundan kopmamakla birlikte kendini bu gelişmelere adapte eder. Her filmi yeni medyanın sistem lehine dönüştürdüğü yeni dünya düzeninin bir ifadesi olarak dikkat çeken önemli bir yapımdır. Yazı: Asena Temelli asenatemelli@gmail.com

Tales of the Jedi, Jediların konu edinildiği, özellikle de Kont Dooku ve Ahsoka Tano’nun hayatlarındaki dönüm noktalarının anlatıldığı bir mini dizidir. Diğer animasyon dizilerine biçimsel olarak benzese de özüne baktığımızda çok büyük bir dram yatmakta. Tales of the Jedi 6 bölümden oluşmakta. Bu bölümlerin arasında çok büyük zaman atlamaları var ve hikayeler birbirinden bağımsız. Fakat bölümleri sırasıyla izlemek zorundayız ki karakterlerin gelişimini kronolojik olarak anlayabilelim. Gelin şimdi sırayla tüm bölümleri konuşalım. Life and Death (Yaşam ve Ölüm) Bu bölüm, Ahsoka’nın doğumuyla başlıyor. Mutlu ve geleneklerine sadık olan, Shili gezegeninde bir köyde doğuyor. 1 yaşına gelmesiyle, annesi onunla ava çıkıyor. Av sırasında büyük bir yırtıcı hayvanın saldırısından sonra hayvan tarafından kaçırılıyor. Hayvan onu öldürmüyor. Ahsoka henüz 1 yaşındayken ona dokunarak onu sanki kontrol ediyor. Hayvanlarla konuşabiliyor gibiydi. Hayvanın sırtına binerek köye geri gidiyorlar. Herkes şaşırıyor. Köyün büyüğü olan bilgin kadın gelip “O bir Jedi!” diyor ve bölüm bitiyor. Bu bölümde Jediların inancı olan Force (Güç) ‘un doğuştan geldiği ve kendini belli ettiği tekrar gösterilmiş. Daha önceden Minik Anakin’de de görmüştük. Ahsoka’nın gerçekten çok güçlü biri olacağı küçüklüğünden belliymiş. Bu güçlü kızın hocası kim peki? Anakin Skywalker! Güç, Ahsoka ile beraber ve bunun tesadüf olmadığını hatırlatmak isterim. Justice (Adalet) Adalet, güçlü bir kelimedir. Bu bölümün ismi gerçekten hoşuma gitti. Kont Dooku ve Qui-Gon Jinn’in ana karakter olduğu bölümdür bu. Dooku, genç bir Jedi ve Qui-Gon ise onun padawanıdır. Bir köy halkı, senatörün oğlunu esir alır. Amaç tehdit oluşturmak, seslerini duyurmaktır. Çünkü Cumhuriyetin başındakiler bu köylülerin haklarını tanımayan bir yapıdadır. Kont Dooku ise bunu anlar ve senatöre saldırır. Oğlu ve Qui-Gon Jinn onu durdurur. Kont Dooku’yu her zaman kötü olarak tanımış olabilirsiniz. Evet, burada da kötü. Fakat bu karakterin kötü olması, haksız olduğu anlamına gelmiyor. Star Wars evrenindeki en adaletli insanlardan biridir kendisi aslında. Çok iyi bir siyasetçidir. Fakat bu onu yönetici yapmaz. Çünkü demin anlattığım gibi, eski zamanlarda gücünü bazen karanlık taraftan alıp birine saldırabiliyor. Karanlık tarafta sabır yoktur :D Bu bölüm, Kont Dooku’nun haklı olduğunu, fakat yanlış bir savunma tarzının olduğunu gösterirken; aynı zamanda, karanlık tarafın onu yavaş yavaş kendine çektiğini görüyoruz. Choices (Seçimler) Bu bölüm yine Kont Dooku’yu ele alıyor. Windu ve Dooku, bir Jedi’ın ölümünü araştırırlar ve kimin öldürdüğünü çözerler. Tabii ki bu bir suçtur, fakat isyancıların da haklı olduğu doğrudur. Dooku, isyancı gardiyanların haklı olduğunu bilir ve onlara gizlice nasihat bile verir. “Seçimler” bölümü, Dooku’nun kendi politikalarını ve yönetme arzusunu bir adım daha öne çıkartmıştır. Bu iç güdüsüne engel olamaması, karanlık taraftan da güç aldığının bir göstergesidir. Jedi birliğinde oluşan açıkla Usta Windu, konsey üyesi olur. Dooku bunu öğrenince daha da kinlenir, bunu saklar. Dooku’nun, gücün iki tarafıyla hareket etmesi ve kararsız kalması, onun yapması gereken seçimlerdir. The Sith Lord (Sith Lordu) Sith Lordu olarak bildiğimiz Palpatine’in Dooku’ya gaz vermesiyle Dooku’nun, karanlık tarafa geçişini bu bölümde görüyoruz. Onu karanlığa bu kadar hızlı iten şey, içinde biriken gıpta ve yakın zamanda ölen öğrencisi, usta Jedi Qui-Gon Jinn’in yasıydı. Karanlık tarafa ayak bastığı anı, Jedi Yaddle’ı öldürünce görüyoruz. Acımasızca öldürmesi, onu bir daha aydınlık tarafa döndürmeyecek. Practice Makes Perfect (Pratik Mükemmelleştirir) Bu bölümde Ahsoka, padawanlığının ilk günlerinden gerçek bir savaşa kadar olan eğitimini bizlere anlatıyor. Sabırla çok çalışmanın insanı güçlendirdiğini bizlere savunuyor. Doğru bir Jedi’ın her işin üstesinden geleceği de vurgulanıyor. Resolve (Azim) Senatör Padme Amidala’nın ölümünden sonra ve Cumhuriyetin yıkılışıyla Sithler, Jediların insanlığa bir tehdit oluşturduğunu öne sürerek Jediları öldürürler. Cumhuriyetten yana olan kim varsa saklanır, bunlara Jedilar ve Ahsoka dahil. Ahsoka bir köyde çiftçilik yapar. Çalıştıkları yerde bir iş kazasını önler ve Jedi olduğu ortaya çıkar. Bir köylü onu Sithlere, ödül için bildirir. Tabii Ahsoka kendini saklamaz. İnsanlar için savaşmak zorundadır, çünkü bu onun görevidir. Bir ışın kılıcına sahip olmasa da rakibinin ışın kılıcını savaşarak alır ve onu öldürür. Ahsoka, verdiği sözden dönmemiştir ve azimle savaşmaya devam eder. Evet. “Tales of the Jedi” 6 bölümle değişik bir içerik sunmuş olabilir. Fakat en önemli hayat hikayelerinden en doğru anıları izliyoruz. Ahsoka ve Dooku’nun seçilip onların anılarının işlenmesi de tesadüf değil tabii ki. Dooku gerçekten çok zeki ve güçlü olsa da Ahsoka kadar güçlü bir yüreğe sahip değildir. Dooku, şevkle lanetlenmiştir. Gücün tadı o kadar güzel gelmiştir ki daha da güzeli olan karanlık tarafa yönelmiştir. Ahsoka’nın ise fazla güçte gözü yoktur. Padawanlığa ve Jedi yeminine sadık kalmıştır. Doğru olanı görebiliyor, bunun çözüm yolunu ise senatoya bırakıyordur. Ahsoka’nın, karanlık taraftan uzak kalabilmesinin sebebi, çok sevdiği hocası olan Anakin Skywalker’ın, karanlık tarafı tercih etmesinden dolayıdır. Artık Anakin ölmüştür, Darth Vader doğmuştur. Kont Dooku’nun, karanlık tarafı tercih ettiğini defalarca söyledim. Fakat bunun pek doğru olmadığını da sizlere savunabilirim. Birçok karakterin, karanlık taraftan güç aldığını defalarca gördük. Karanlık taraftan güç alan herkesin gözünde parlama gördük. Bu parlayan gözlere, Kont Dooku’da çok nadir rastlanmıştır. Çünkü Dooku iki tarafı da kullanıyor diyebiliriz. Karanlık taraftan yana olmasının sebebi tamamen kendi politik bencilliğinden kaynaklanıyor. Cumhuriyete karşı olması gerektiği için karanlık tarafı seçmiştir. Tales of the Jedi serisinin son bölümünde Ahsoka’nın geri döneceğini anlıyoruz. Bu, Ahsoka’nın olduğu maceraları anlatan bir diziye göndermedir. Çok yakında Disney’in Ahsoka yapımını resmi olarak duyuracağına eminim. İzlediğim filmleri ve dizileri, önerilerimi kaçırmak istemeyenler buraya tıklayabilir! 🙂