Kuzey Kafkasya’dayız, Osetya bölgesinde. Filmin ilk karesinde, bu husus belirtiliyor. Bunu cepte tutup, az biraz da bu bölgenin tarihi ve siyasi yapısı hakkında bilgi sahibi olmak gerekiyor seyir öncesi. Yoksa zaten zor bir film, ekrana boş boş bakakalma ihtimali olabilir. Hoş bu bilgilere rağmen yer yer boş boş baktığımı itiraf etmeliyim.
Özet geçelim. Kuzey Kafkasya, Çarlık Rusya’sının yıkılması üzerine bir cumhuriyet olarak kurulmuş; içinde pek çok farklı etnik köken, dil ve kültür barındıran bir bölge. Kurulmasıyla, yıkılıp Rusya Federasyonu’na bağlanması arasında birkaç yıl var. Rusların bu bölgedeki insanların canına okuduğunu belirtmeme gerek yok sanırım. Filmin son sekansında yer alan düğün konvoyunda sallanan kendine özgü bayraktan da görebileceğimiz gibi hala bağımsız olma hayali kuran insanlar yaşıyor. Bu bilgilerden, mükemmel filmler türetilebilir aslında. Ezilmiş halklar, fakirlik, coğrafi imkânsızlık, ataerki, kültür kaynaşması… Filmimizde hepsinden birer tutam var aslında ama o kadar zor bir yol tercih edilmiş ki filmi yakalamak için, kâğıt kalemle not almak, yer yer geriye sarıp bazı olguları özümsemek ve çıkarımda bulunma konusunda allame-i cihan olmak gerek. Böyle bir iddiam olmadığı ve film izlemek için gerekli olağan akış dışına çıkmak istemediğim için filmi genel bir şaşkınlık ve anlamazlık haliyle izledim.
Bir kere, filmin Rusya’nın sıradan bir yerinde geçtiği ön varsayımıyla izlemeye başladığım için uzunca bir süre, bu konuşulan ne tür bir dil ola ki, diye sorgulayıp durdum. Çünkü bir miktar Rusça olduğuna şüphe yok ama kulak dolgunluğunu tırmalayan anlamsız oranda gırtlaktan konuşma da var. İsimlerle beraber düşünüp, filmdeki sessiz ataerkiyle birleştirince Rusya Yahudileri olabilir mi acaba desem orada da uymayan bir şeyler var; eş dost meclisi sahnesinde Yahudilerden beklenmeyecek kadar votka içilmesi ve Yahudi kültürüne ait başka hiçbir esinti olmaması gibi…
Esas kız ve küçük ergen kardeşi arasındaki ilişki enteresan. Hadi diyorum yokluktan birbirlerine aşırı bağlanmışlar. İyi ama birlikte uyumaları, ağzı var dili yok esas kızın karşı çıkacağı kadar neden yanlış olsun ki?
Sonra, esas kızın filmin başından beri koklayarak beklediği er kişi çıkageliyor; biz kayıp nişanlı falan bekliyorduk meğerse abisiymiş. Abisi olduğuna kesin kanaat getirene kadar, çekip gitmiş âşık olunan kuzen falan olduğunu düşündüm o derece bir gariplik var ilişkide.
Gelelim suçlu bakışlı babaya… Bir noktada artık açıklayamamaktan ötürü dedim ki yok yok bu filmde kesin ensestvari bir şeyler dönmüş olmalı, şu an ondan arda kalanları izliyoruz.
Hele bir sahnede ergen küçüğün, Ada’ya anne diye hitap etmesiyle kendimi yaş problemi çözmeye çalışırken buldum. Kız, gerçi hiç göstermiyor ama şu an 25 yaşında olsa, çocuk 14 yaşında desek, yok canım 11 yaşında doğurmuş olamaz herhalde…
E ortada bir de ölmüş hasta anneden bahsediliyor. Babanın garip bir hastalığı var, kızın da anlayamadığımız bir hastalığı var. Altına filan kaçırıyor, sistematik tecavüze uğramış işte. Sürekli öfkeli bakan büyük erkek kardeşte ilginç bir kulak yarası var, ensest ilişkilerde böyle şeyler mi görülüyordu sanki lise genetik bilgilerini hatırla hadi…
Sonuç olarak bu düğüm bir çözüme kavuşmadı. Belki de bu tarz bir konu filmde işlenmeye hiç çalışılmamıştı bile. Ben kendi bilinçaltımdan tiksindiğimle kaldım. Ne yaptın Kira Kovalenko?
Gördüğünüz kulak yaraları güreşçilerde görülür. Yer güreşinde kulaklar yere sürtündükçe kıkırdak kırılır, kulak dokusuna sıvı dolar. Hemen çekilmezse bu sıvı katılaşır ve kulağın içini doldurur. Yani büyük abi Oset erkeklerinin bir çoğu gibi güreş yapmış.
Duyduğunuz dil Osetçe. Kuzey ve Güney Osetya'da konuşulur. Türkiye'de de Osetçe konuşan 20 bin civarı bir Oset diasporası mevcuttur.
Ada'nın tecavüz yaraları Beslan Okul Baskınından kalma. Aile bunun travmasını yaşıyor.
Küçük kardeşin anne demesi ablasını anne yerine koymasından.